آکواریوم چیست؟
آکواریم یا aquarium وسیله یا در گفتار بهتر محیطی برای نگهداری آبزیان می باشد. در لفظ فارسی به آکواریم، آبزیدان می گویند. اگر بخواهیم آن را تعریف ملموس نماییم می توان گفت باغ وحش دریایی. زیرا تمام آبزیان را فقط می توان در این محیط که به اسم آکواریوم مطرح شده است، نگهداری نمود.
تاریخچه آکواریوم :
تاریخچه نگهداری از آبزیان به زمان سومری ها بر می گرد که قبل از ا ...
آکواریوم
آکواریوم چیست؟
آکواریم یا aquarium وسیله یا در گفتار بهتر محیطی برای نگهداری آبزیان می باشد. در لفظ فارسی به آکواریم، آبزیدان می گویند. اگر بخواهیم آن را تعریف ملموس نماییم می توان گفت باغ وحش دریایی. زیرا تمام آبزیان را فقط می توان در این محیط که به اسم آکواریوم مطرح شده است، نگهداری نمود.
تاریخچه آکواریوم :
تاریخچه نگهداری از آبزیان به زمان سومری ها بر می گرد که قبل از استفاده از گوشت ماهی ها، و برای سالم نگه داشتن آنها، آبزیان و ماهی های شکار شده را در حوضچه هایی نگهداری می نمودند. همین رویه کم کم در بین تمدن های دیگر مثل مصر و ایران نیز رواج پیدا کرد.
اما تاریخچه ساخت اولین آکواریم که برای نگه داری ماهی های تزئینی در منازل و شرکت ها استفاده شد، توسط چینی ها و ژاپنی ها بود، که ماهی های زیبای گلدفیش را برای تماشا در محیطی شیشه ای نگه داری می نمودند که نام آن محیط به آکواریوم مشهور شد.
آقای یانگ چینی نیز اولین کتاب را در مورد ماهی های تزئینی نوشت و بعد جدیدی در مورد نگه داری این گونه از آبزیان را برای مردم در دنیا باز نمود.
تقسیم بندی آکواریم ها بر اساس نوع آبزیان:
1- جنس آب :
- ماهی های آب شیرین
- ماهی های آب شور
2- دمای آب :
- ماهی های آب سرد
- ماهی های آب گرم
3-نوع و سکنه ماهی ها :
- ماهی های جمعیتی
- آبزیان مهره دار
- آبزیان گوشت خوار
وسایل یک آکواریوم:
- آکواریوم: یا همان تانک
- پایه: یا سطحی مقاوم که آکواریوم بر روی آن استقرار یابد
- وسایل فیلتراسیون: (فیلترکفی، گپ، تاپ فیلتر، فیلتر سطلی)
- وسایل هوادهی:(پمپ هوا، شلنگ هوا، ترمینال، سنگ هوا)
- بخاری آکواریوم: جهت تنظیم دمای آب
- دماسنج
- شن
حال با توجه به نگهداری ماهی های آب شیرین و یا شور نیز لوازم آکواریوم نیز متفاوت خواهد بود که در ذیل تشریح می نمایم:
لوازم آکواریم برای آبزیان آب های شور:
- آکواریومی باحجم حداقل 200 لیتر
- فیلتر بیولوژیک
- اسکیمر
- بخاری
- فیلتر کفی
- پمپ هوا
- نمک دریا یا ید دار یا آب دریا
- ماسه کنار دریا یا خرده مرجان برای کف آکواریوم
- صخره های مرجانی یا مرجان های زنده
- لامپهای ویژه آب شور
- دستگاه های کنترل خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب (شوری سنج – تستهای آب – دماسنج)
معرفی ماهی های آب شیرین : تنوع ماهیان آب شیرین بسیار است که در رده‌های مختلف خانواده، زیر خانواده و گونه تقسیم بندی شده‌اند و تعدادی از آنها برای نگهداری در آکواریوم مناسب هستند که معمولاً در ۲ نوع گیاه‌خوار و گوشتخوار معرفی می‌شوند، معروفترین آنها عبارتند از: گلدفیش، آنجل، گوپی، مولی، پلاتی، سیچلاید، دیسکاس، تایگر، بارب، شارک، گورامی، فایتر، اسکار، پنگوسی، نایف، سیلور آروانا، اسکات، پیرانا، کریدوراس و...
لوازم آکواریوم برای آبزیان آبهای شیرین:
- آکواریم با ابعاد متناسب با نوع ماهی
- پمپ هوا
- بخاری
- فیلتر زیر شنی(کف)
- فیلتر برقی( گپ)
- شن رودخانه یا ساحل دریا
معرفی ماهی های آب شور: تنوع ماهیان آب شور نیز خیلی زیاد است که در رده‌های مختلفی تقسیم بندی شده‌اند و نسبت به ماهیان آب شیرین زیباتر و نگهداری آنان سخت‌تر است تعدادی از آنها برای نگهداری در آکواریوم پرورش یافته‌اند، معروفترین آنها عبارتند از: دلقک ماهی، بَسلت، دمسل، کاردینال، پافر، بلنی، رس، تفنگدار، فلاندر، لب شیرین، کرومیس، انگلر، اسبک، انتیاس، گروپر، پروانه ماهی، سفره ماهی و....
ویژگی های آکواریوم و نگهداری از آکواریوم :
آکواریوم‌ها در ابعاد و در طرح‌های گوناگون ساخته می‌شوند و قیمت آنها بستگی به جنس و ضخامت شیشه، لوازم و تزئینات، نوع ماهیها، گیاهان و بعضی فاکتورهای دیگر دارد.
پمپ هوا که یک وسیله ضروری است تا هوادهی در آب انجام شود و اکسیژن آب تأمین شود. پمپ هوا با لرزش خود هوا را به درون لوله‌ای که در ته آن سنگ هوا نصب شده منتقل می‌کند و سنگ هوا هم که در آب قرار دارد اکسیژن را وارد آب می‌کند.
وسیله دیگر بخاری است که باید در دمای ۲۸ و یا ۳۰ درجه تنظیم گردد تا ماهیها بتوانند زندگی و رشد مطلوبی داشته باشند و دچار بیماری نشوند.
بخاری‌های آکواریم به دو دسته اتوماتیک و غیر اتوماتیک تقسیم می‌شوند.
داخل آکواریم باید یک دماسنج قرار داده و یا روی شیشه آن نوع چسبنده آن نصب شود تا همیشه از دمای دقیق آب اطلاع داشته باشیم.
وسیله دیگری که برای آکواریوم استفاده می‌شود و به زیبایی آن کمک زیادی می‌کند نوعی لامپ مهتابی با نور بنفش، آبی و یا سفید است. این لامپ‌ها نه تنها برای زیبایی مهم هستند بلکه برای رشدِ سالمتر گیاه‌ها و آبزیانِ داخلِ آکواریوم ضروری می‌باشند. به طورِ معمول باید لامپِ آکواریوم حدِآقل ۶ ساعت در روز روشن باشد.
هیچگاه نباید آکواریم را با مواد شیمایی مانند مایع ظرفشویی، پودرهای شوینده، صابون، و... شست و فقط با آب و نمک باید شسته شود. البته گاهی برای از بین بردن رسوب‌های ناشی از تبخیر آب میتوان از تفالهٔ آبلیمو استفاده کرد به گونه‌ای که تفاله‌ها را روی محل رسوب‌های آب قرار داده و پس از چند دقیقه با دستمال پاک کرده و سپس با آب و نمک شست.
برای تزئینات داخل آکواریوم نباید از وسایل تیز، برنده و لوازمی از جنس آهن، مس، آلومینیوم و دیگر فلزاتی که در تماس با آب تجزیه نامطلوب می‌شوند استفاده کرد و اشیاء دارای رنگ و بوی غیر استاندارد نیز می‌تواند به سلامت ماهیان آسیب برساند.میتوان از سنگ های کف رودخانه ها و سنگ های شسته شده هم برای تزئین استفاده کرد.
عواملی که در تأمین اکسیژن بطور مستقیم و غیر مستقیم دخالت دارند عبارتند از:
تعداد ماهی در آکواریوم:
هر چه تعداد ماهی در آکواریوم زیادتر باشد، تولید اکسیژن نیز در آن بهمان نسبت بایستی بیشتر باشد .اکثراً هر جفت ماهی به حدود 20 الی 50 سانتی متر مربع از وسعت سطح آکواریوم نیاز دارد البته این مقدار به اندازه ماهی نیز بستگی دارد، مثلاً ماهی گوپی در حدود 20 سانتی متر به فضای آکواریومی نیــاز دارد، در حالیکـــه ماهی دم شمشیری بزرگ در حدود 50 سانتی مترفضا نیاز دارد. یک ماهی 9 سانتی متری در حدود 65 سانتیمتر فضا نیاز دارد، در این فضای محدود فقط ماهیها زنده هستند و برای رشد و نمو به سه برابر این فضا نیاز دارن
سطح آب آکواریوم
یکی دیگر از عوامل تولید اکسیژن، سطح آب آکواریوم است که هر چه سطح آب آکواریوم در مجاورت بیشتر هوا باشد، میزان تبادلات گازی و در نتیجه اکسیژن محلول در آب افزایش خواهد یافت . زیاد بودن سطح آب توانایی جذب اکسیژن هوا توسط ماهیها را در موقع قطع برق و کم شدن اکسیژن محلول در آب زیادتر خواهدکرد.
گیاهان آبزی
یکی از مهمترین عوامل تامین اکسیژن آب آکواریوم گیاهان آبزی هستندکه در مقابل تابش نور خورشید یا نور مصنوعی با عمل فتوسنتز تولید اکسیژن در محیط آبی می کنند.
نور کافی
گیاهان و ماهیها مانند اکثر موجودات زنده برای رشد و نمو و سلامت خود احتیاج به نور دارند. بیشتر گونه های ماهیان زینتی می توانند در نور کم سالم و زنده بمانند ولی رشد و نمو و تولیدومثل آنها ممکن است بطور طبیعی انجام نشود زمانی که گیاه آبزی در داخل آکواریوم وجود ندارد، باید آکواریوم روزانه چندین ساعت در معرض تابش نور قرار گیرد.
بنابراین همواره بایستی آکواریوم در جایی قرار گیرد که روزانه باندازه کافی نور خورشید بطورغیرمستقیم به آن بتابد. در صورت استفاده از نور مصنوعی آکواریوم را در هر نقطه ای از اتاق می توانــیم قرار دهیم، اما در موقع تاریکی مطلق، روشن کردن ناگهانی چراغ باعث ناراحتی ماهیها می‌شود و گاهی اوقات در اثر روشن شدن ناگهانی چراغ ماهیها از آکواریوم به بیرون پریده و باعث مرگ و میر خود می‌شوند.
درجه حرارت مناسب
• اغلب مردم فکر می کنند که ماهیان زینتی باید در درجه حرارت بالا نگهداری شوند، ولی بعلت اینکه برخی گونه‌های ماهیان زینتی جزو گونه‌های مناطق غیراستوایی و یا معتدل محسوب می‌شوند ، نگهداری همه ماهیها در یک درجه حرارت یکسان کار درستی نمی باشد. ماهیها می توانند 5 تا 6 درجه تغییر حرارت را در حالت طبیعی و یا بصورت تغییرات طبیعی تحمل نمایند و بعلت اینکه در طبیعت در شبها دمای آب حداقل چند درجه از روز کمتر می‌شود ، این تغییر درجه حرارت تاثیر ناگواری بر روی ماهیها، حتی ماهیهای باردار و یا تخم دار و نیز تخمها و نوزادهای آنها نخواهد داشت.
• بطور کلی افزایش درجه حرارت آب از حد مجاز خطرناکتر از کاهش آن می باشد، زیرا با افزایش درجه حرارت بهمان نسبت از اکسیژن محلول در آب کاسته خواهد شد.
• دمای استاندارد برای ماهیان زینتی در فصول عادی ٢٢ تا ٢۴ درجه سانتی گراد و در فصول تولید مثل ٢۶ تا ٢٨ درجه سانتی گراد می باشد
بهداشت آکواریوم
آکواریوم در صورت تمیز و سالم بودن باعث لذت بیشتر آبزیان درون خود است. تمیز بودن آکواریوم و سلامت ماهیها تا حدودی لازم و ملزوم یکدیگر می باشند. مواد زائد غذائی حاصله از تغذیه غیر صحیح، تابش بیش از حد نور، تهویه نامناسب و عدم دقت کافی در گزینش و به کار بردن آنچه که بایستی در داخل آکواریوم قرار‌گیرد، باعث اختلال در کار آکواریوم و خراب شدن آب و نامساعد شدن محیط زیست ماهیها و سرانجام آماده شدن محیط برای رشد و نمو انگلها، میکربها و سایر عوامل بیماریزا و در نتیجه از بین رفتن ماهیها می‌شود.
تغذیه صحیح
تغذیه صحیح اثر بسیار مطلوبی در سلامت ماهیها و مقاومت آنها در برابر انواع بیماریها و انگلها دارد. هرچه شرایط داخل آکواریوم بهتر باشد، ماهیها سالمتر بوده و در برابر بیماریها مقاومتر خواهند بود. هر ذره از مواد غذایی زائد در داخل آکواریوم می تواند باعث رشد و نمو عوامل ناخواسته و در نتیجه آلوده شدن آب گردد. این مواد نه تنها رشد و نمو میکربها و فیتوپلانکتونها را تسریع می کند، بلکه باعث رشد و نمو قارچها و سایر عوامل آلودگی زا می گردند.
در تغذیه ماهیها بایستی دقت کافی بعمل آید تا پس از چند دقیقه هیچگونه غذای زائدی در کف آکواریوم باقی نماند. اگر به ماهی کمتر از نیازش غذا داده شود بهتر از این است که آنقدر به آن غذا داده شود که نتوانند بخورند و در کف آکواریوم جمع شود و باعث رشد و نمو باکتریها گردد.
انواع غذاها برای آبزیان آکواریوم :
- غذای خشک برای آکواریوم: این نوع غذا ها روی سطح پاشیده می شوند و آب را جذب کرده وبه کف آکواریوم می روند و ماهیها این غذا را مصرف می کنند
- غذای منجمد شده برای آکواریوم: این غذاها مصنوعی آماده سازی شده و ارزش غذائی بالایی دارند.
- غذای زنده برای آکواریوم: شامل دافنی ها، کرم های کوچک، لارو حشرات و ... می باشد که در تغذیة بعضی از ماهیان اکواریومی که از این نوع غذا بهتر استفاده می کنند بکار برده می شوند.